To σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) είναι μια κατάσταση κατά την οποία οι ωοθήκες παράγουν μια μη φυσιολογική ποσότητα ανδρικών ορμονών, που συνήθως υπάρχουν στις γυναίκες σε μικρότερες συγκεντρώσεις. Στο PCOS απαντώνται πολυάριθμες μικρές κύστες (σάκους γεμάτους με υγρό) οι οποίες σχηματίζονται στις ωοθήκες. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ορισμένες γυναίκες με αυτό το σύνδρομο δεν έχουν κύστες, ενώ άλλες γυναίκες χωρίς το σύνδρομο αναπτύσσουν κύστες.
Τι προκαλεί το PCOS
H ακριβής αιτία του PCOS δεν είναι ξεκάθαρη. Κάποιες πιθανές αιτίες, ύστερα από συσχετίσεις που έχουν πραγματοποιηθεί, αναλύονται παρακάτω:
- Αντίσταση στην ινσουλίνη
Πολλές γυναίκες με PCOS διαπιστώνεται ότι έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει επαρκώς την ινσουλίνη για να διαχειριστεί όπως πρέπει την γλυκόζη (ζάχαρο) του αίματος. Για αυτό ο οργανισμός παράγει περισσότερη ινσουλίνη με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται στο σώμα, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα ανδρογόνων. Ακόμη, η παχυσαρκία είναι μια πάθηση η οποία μπορεί να οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα ινσουλίνης.
- Κληρονομικότητα
Έχει παρατηρηθεί ότι είναι συχνή η εμφάνιση του PCOS σε μέλη της ίδιας οικογένειας (κόρη – αδερφή – μητέρα – γιαγιά). Επομένως, από τα παραπάνω προκύπτει ότι οι γυναίκες με κληρονομικό ιστορικό PCOS ή/και αντίσταση στην ινσουλίνη ή/και παχυσαρκία έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν PCOS.
Συμπτώματα του PCOS
- Ακανόνιστη ή ανεπαρκής περίοδος (ολιγοωορρηξία) ή καθόλου περίοδος (ανωορρηξία)
- Ωοθήκες που είναι μεγάλες ή έχουν πολλές κύστες
- Μειωμένη γονιμότητα
- Έντονη τριχοφυΐα, συνήθως στο πρόσωπο, το στήθος, την πλάτη ή τους γλουτούς
- Αραίωση μαλλιών της κεφαλής
- Ακμή ή λιπαρό δέρμα
- Αύξηση βάρους, ειδικά γύρω από την κοιλιά
- Σκούρες ή παχιές δερματικές κηλίδες στο πίσω μέρος του λαιμού, στις μασχάλες και κάτω από το στήθος.
Διάγνωση του PCOS
Η διάγνωση όπως και η θεραπεία του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS) είναι αρκετά πολύπλοκη λόγω της ποικιλόμορφης εμφάνισης της.
Σύμφωνα με τα κριτήρια του Ρότερνταμ, η κλινική διάγνωση των PCOS προϋποθέτει ο ασθενής να εμφανίζει τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Ακανόνιστη ή ανεπαρκής περίοδος (ολιγοωορρηξία) ή μη εμφάνιση περιόδου (ανωορρηξία).
- Υψηλά επίπεδα «ανδρικών ορμονών», όπως η τεστοστερόνη.
- Ορατές πολυκυστικές ωοθήκες κατά τον υπέρηχο.
Ωστόσο θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και άλλες συνυπάρχουσες παθήσεις, όπως ο υποθυρεοειδισμός, η αντίσταση στην ινσουλίνη ή ο διαβήτης, με σκοπό την δημιουργία ενός καλύτερου θεραπευτικού σχήματος.
Αντιμετώπιση του PCOS
Το θεραπευτικό σχήμα που θα ακολουθηθεί για την αντιμετώπιση του PCOS εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως η ηλικία, το πόσο σοβαρά είναι τα συμπτώματα και τη συνολική εικόνα της υγείας. Επίσης, η προσέγγιση που θα ακολουθηθεί εξαρτάται από το αν η γυναίκα θέλει να μείνει έγκυος ή όχι στο άμεσο μέλλον. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το PCOS δεν θεραπεύεται και το θεραπευτικό σχήμα στοχεύει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.
Στην περίπτωση που μια γυναίκα προγραμματίζει να μείνει έγκυος, το θεραπευτικό σχήμα μπορεί να περιλαμβάνει:
- Ισορροπημένη διατροφή και ένταξη ή αύξηση φυσικής δραστηριότητας
Μια ισορροπημένη και υποθερμιδική (όπου ενδείκνυται) διατροφή με ταυτόχρονη αύξηση της φυσικής δραστηριότητας μπορούν να οδηγήσουν σε απώλεια βάρους και μείωση των συμπτωμάτων. Ταυτόχρονα μπορούν να βοηθήσουν στην καλύτερη διαχείριση της ινσουλίνης από το σώμα, στη μείωση των επιπέδων ζαχάρου και πιθανώς στην ωορρηξία.
- Φάρμακα που προκαλούν ωορρηξία
Αυτά τα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν τις ωοθήκες να απελευθερώσουν κανονικά τα ωάρια. Όμως, τα φάρμακα αυτά μπορεί να επιφέρουν ορισμένους κινδύνους. Μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένες πιθανότητες πολλαπλού τοκετού (δίδυμα ή περισσότερα) και σε υπερδιέγερση των ωοθηκών λόγω αυξημένης απελευθέρωσης ορμονών. Τέλος, μπορεί να προκληθεί φούσκωμα στην κοιλιά και πυελικός πόνος.
Στην περίπτωση που μια γυναίκα δεν επιθυμεί να μείνει έγκυος στο άμεσο μέλλον, το θεραπευτικό σχήμα μπορεί περιλαμβάνει:
- Ισορροπημένη διατροφή και ένταξη ή αύξηση φυσικής δραστηριότητας
Η προσέγγιση είναι ακριβώς η ίδια ανεξάρτητα με το αν η γυναίκα θέλει να μείνει έγκυος ή όχι.
- Αντισυλληπτικά χάπια
Βοηθούν στον έλεγχο των εμμηνορροϊκών κύκλων, στη μείωση των επιπέδων των ανδρογόνων και στη μείωση της ακμής.
- Φαρμακευτική αγωγή για τον διαβήτη
Χρησιμοποιείται συχνά για να μειωθεί η αντίσταση στην ινσουλίνη, η μείωση της οποίας μπορεί να οδηγήσει και στη μείωση των επιπέδων των ανδρογόνων καθώς και της ακμής.
- Φάρμακα για την αντιμετώπιση άλλων συμπτωμάτων (τριχοφυΐα ή ακμή)
Συμπερασματικά
To PCOS είναι η πιο κοινή ενδοκρινική ανωμαλία που επηρεάζει γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας. Ο τρόπος που προκαλείται καθώς και ο μηχανισμός δράσης του δεν έχει κατανοηθεί πλήρως. Το PCOS δεν θεραπεύεται και η αντιμετώπιση του βασίζεται στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.
Στη βάση όλων των θεραπευτικών σχημάτων εντάσσεται η αλλαγή του τρόπου ζωής (ισορροπημένη διατροφή και αύξηση φυσικής δραστηριότητας) και έχει φανεί πολλά υποσχόμενη αναφορικά με την ανακούφιση πολλών συμπτωμάτων που προκαλούνται από το PCOS.
Το σημαντικότερο ίσως όλων είναι να επισκεφτείτε τους κατάλληλους ειδικούς (γυναικολόγος, ενδοκρινολόγος, διατροφολόγος), οι οποίοι θα σας βοηθήσουν να βελτιώσετε την κατά πολύ την εικόνα της γενικής σας υγείας.
Βιβλιογραφία
Chaney, P. (2020, March 20). Are the Rotterdam Criteria Still Relevant in PCOS Diagnoses? Weighing the Consensus’ Current Relevance. Ανάκτηση από Health, Empowered Women’s: https://www.volusonclub.net/empowered-womens-health/are-the-rotterdam-criteria-still-relevant-in-pcos-diagnoses-weighing-the-consensus-current-relevance/
MEDICINE, J. H. (χ.χ.). JOHNS HOPKINS MEDICINE. Ανάκτηση από Polycystic Ovary Syndrome (PCOS): https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/polycystic-ovary-syndrome-pcos
NHS. (2019, February 1). NHS. Ανάκτηση από Polycystic ovary syndrome: https://www.nhs.uk/conditions/polycystic-ovary-syndrome-pcos/diagnosis/